رابطه بین نحوه گذران فراغت و هویت اجتماعی جوانان شهر تهران

چکیده فرآیندهای مدرن، مسائل جدیدتری را در هویت یابی جوانان ایجاد کرده است. در این میان، اوقات فراغت از اهمیت خاصی برخوردار است. در دوران مدرن متأخر، فراغت به یک امر زیبایی شناختی و شکلی از مصرف تبدیل شده است که افراد از طریق آن می توانند به هویت متفاوتی دست یابند. هدف این پژوهش، بررسی رابطه بین اوقات فراغت و هویت اجتماعی جوانان در شهر تهران است. برای متغیر نحوه گذران اوقات فراغت، یک تیپولوژی شش وجهی ارائه شده است. هویتهای ملی، دینی و مدرن، ابعاد هویت اجتماعی را تشکیل می دهند. دیدگاه آنتونی گیدنز درباره شکل گیری هویت در دوران مدرن، به عنوان چارچوب نظری پژوهش انتخاب شده است. جامعه آماری کلیه جوانان 29- 15 ساله شهر تهران می باشد. روش نمونه گیری بصورت خوشه ای و حجم نمونه 407 نفر و ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه می باشد. مهمترین نتیجه توصیف داده ها، نشانگر تفوق مصرف رسانه های الکترونیکی(تلویزیون، اینترنت، ماهواره و...) بر رسانه های چاپی(کتاب، روزنامه، مجله و...) از سوی جوانان در اوقات فراغت است. در این میان، بیشترین زمان صرف اوقات فراغت جوانان، تماشای تلویزیون با میانگین 5/81 دقیقه در شبانه روز قرار دارد. بنابراین خانه به جایگاه اصلی فراغت تبدیل شده که در آن تماشای تلویزیون(ماهواره ای و ...) صورت اصلی فراغت است. بطور کلی، نتایج تحلیلی پژوهش، حاکی از آن است که، تمایزیابی از طریق گزینش مکان و زمان خاص در اوقات فراغت یکی از راهبردهایی است که جوانان برای متفاوت شدن آن را بر می گزینند و از این طریق در صدد چانه زنی برای ارائه هویتی متفاوت هستند. جوانان شهر تهران در اوقات فراغت خود با تجربیات جدید مواجه می شوند و به تدریج هویت خویش را در مسیر تغییرات زندگی بازتعریف می کنند. الگوهای سنتی فراغت همچون فراغت مذهبی، موجب انسجام و یکپارچگی هویت اجتماعی جوانان می گردد. در حالی که، جوانان دارای الگوهای مدرن فراغت همچون مصرف ماهواره و اینترنت، بیشتر دچار بحران هویت گردیده اند. بنابراین نتایج این پژوهش، پیوندهایی را میان انواع الگوهای فراغت و اشکال خاصی از هویت جوانان نمایان کرده است. این یافته ها با چارچوب نظری پژوهش، یعنی نظریه گیدنز در مورد اینکه در مدرنیته اخیر، ویژگیهای اکتسابی هستند که هویتهای افراد را می سازند، همخوانی دارد. بنابراین جوانان، هویت اجتماعی خویش را به طور مداوم و روزمره، به طرق مختلف، بویژه از طریق نحوه گذران فراغت، ایجاد می کنند و در فعالیت خویش، به طرز بازتابی مورد حفاظت و پشتیبانی قرار می دهند. واژگان کلیدی: هویت اجتماعی، هویت بنیادین، هویت ترکیبی، هویت ملی، هویت مدرن، هویت دینی، اوقات فراغت، فراغت مجازی، فراغت فرهنگی، فراغت عامیانه، فراغت ورزشی، فراغت مذهبی.